Zaświadczenia z terapii uzależnień: jak chronić swoją prywatność w szkole?

Powrót do nauki po terapii uzależnień to moment, w którym warto zadbać nie tylko o zdrowie psychiczne, ale również o ochronę prywatności. Szkoły i uczelnie mogą wymagać dokumentów potwierdzających udział w leczeniu, jednak przepisy jasno określają, jakie informacje mogą się w nich znaleźć. Osoby korzystające z pomocy placówek takich jak ośrodek dla narkomanów we Wrocławiu mają prawo do poufności danych medycznych i samodzielnego decydowania o zakresie udostępnianych informacji.

Jakie dokumenty mogą być potrzebne i kto może je wystawić?

W zależności od sytuacji szkolnej lub akademickiej mogą być potrzebne różne formy potwierdzenia uczestnictwa w terapii. Najczęściej są to:
• zaświadczenie o udziale w terapii lub programie leczenia uzależnień,
• informacja o zaleceniach zdrowotnych, np. czasowe ograniczenie obciążeń fizycznych lub emocjonalnych,
• dokument o zakończeniu programu terapeutycznego – przydatny w przypadku powrotu po dłuższej nieobecności.

Takie dokumenty mogą wystawić wyłącznie osoby uprawnione:
• lekarz prowadzący leczenie – wystawia zaświadczenie medyczne, które może zawierać ogólną informację o odbytym leczeniu bez ujawniania jego szczegółów,
• terapeuta uzależnień lub psycholog – może potwierdzić uczestnictwo w zajęciach terapeutycznych, o ile pacjent wyrazi na to pisemną zgodę.

Ważne: szkoła nie ma prawa żądać informacji o diagnozie, rodzaju uzależnienia ani o stosowanych lekach. Zakres danych w zaświadczeniu musi być zawsze minimalny i adekwatny do celu.

Jak ograniczać zakres danych w zaświadczeniach?

Podstawową zasadą jest ujawnianie tylko niezbędnych informacji. Zamiast wpisywać nazwę terapii lub ośrodka, można poprosić o dokument w neutralnej formie, np.:
„Potwierdzam, że [imię i nazwisko] uczestniczył/a w specjalistycznym programie terapeutycznym i jest pod opieką specjalisty. Wskazane jest utrzymanie stabilnego rytmu zajęć i unikanie nadmiernych obciążeń.”

Ośrodek dla narkomanów we Wrocławiu wystawia tego typu zaświadczenia zgodnie z przepisami o ochronie danych osobowych (RODO) oraz z ustawą o prawach pacjenta. Oznacza to, że w treści dokumentu nie może znaleźć się ani rozpoznanie choroby, ani nazwa stosowanej terapii.

Warto też zaznaczyć, że uczelnia lub szkoła nie może wymagać wglądu w historię leczenia ani prosić o szczegółowe informacje od terapeuty bez pisemnej zgody ucznia lub studenta.

Różnice wymagań szkoły i uczelni

Szkoły średnie oraz uczelnie wyższe różnią się zakresem formalności, jakich mogą oczekiwać.
W szkołach średnich dokumenty zazwyczaj trafiają do pedagoga, wychowawcy lub pielęgniarki szkolnej. Wystarczy ogólne potwierdzenie uczestnictwa w leczeniu oraz – jeśli to konieczne – wskazanie zaleceń dotyczących obciążenia ucznia.

Na uczelniach wyższych procedury są bardziej sformalizowane. Student może przekazać zaświadczenie do dziekanatu, biura ds. osób z niepełnosprawnościami lub bezpośrednio do prodziekana ds. studenckich. W dokumentach uczelnianych można także zawnioskować o:
• indywidualną organizację studiów (IOS) – czyli możliwość dostosowania harmonogramu zajęć i egzaminów,
• zwolnienie z części zajęć praktycznych lub WF-u, jeśli wymaga tego stan zdrowia,
• dodatkowe terminy zaliczeń w przypadku dłuższej nieobecności związanej z leczeniem.

W każdym przypadku wystarczy zaświadczenie o udziale w programie terapeutycznym, bez ujawniania jego rodzaju.

Jak poprosić o dokument i w jakich terminach?

Zaświadczenie można uzyskać bezpośrednio u lekarza lub terapeuty prowadzącego. Warto zrobić to z wyprzedzeniem – najlepiej kilka dni przed planowanym powrotem do szkoły lub uczelni. W niektórych placówkach dokumenty wystawiane są w ciągu 24–48 godzin, ale w trybie pilnym można poprosić o wersję elektroniczną.

Wniosek o wystawienie zaświadczenia można złożyć:
• osobiście, w sekretariacie ośrodka,
• mailowo (jeśli ośrodek dopuszcza taką formę),
• przez pełnomocnika – np. rodzica lub opiekuna prawnego w przypadku osoby niepełnoletniej.

Nie ma obowiązku tłumaczenia, do jakiej instytucji dokument zostanie przekazany – wystarczy wskazać jego cel, np. „do przedstawienia w szkole” lub „do użytku służbowego”.

Plan aktualizacji i kontroli dokumentów

Zaświadczenia z terapii mają ograniczoną ważność – zwykle od jednego do trzech miesięcy. Przy dłuższym leczeniu szkoła lub uczelnia może poprosić o aktualizację dokumentu, potwierdzającą dalszy udział w terapii lub powrót do pełnej sprawności.

Warto też zachować kopię każdego zaświadczenia i prowadzić własny rejestr przekazywanych dokumentów, by mieć kontrolę nad tym, komu i w jakim zakresie udostępniono informacje o leczeniu. Ośrodki terapeutyczne mają obowiązek prowadzenia rejestru wydanych zaświadczeń, co dodatkowo chroni pacjenta.

Wzór prośby o zaświadczenie z minimalnym ujawnieniem informacji

Poniżej przykładowy wzór wniosku, który można złożyć w ośrodku terapeutycznym:

Wniosek o wydanie zaświadczenia

Proszę o wystawienie zaświadczenia potwierdzającego, że [imię i nazwisko] uczestniczy w programie terapeutycznym prowadzonym w Państwa ośrodku. Dokument będzie wykorzystany wyłącznie do celów szkolnych/uczelnianych w celu usprawiedliwienia nieobecności lub uzyskania wsparcia dydaktycznego.

Proszę o ograniczenie zakresu danych do niezbędnego minimum – bez wskazania rodzaju terapii ani rozpoznania medycznego.

Data, podpis

Taki sposób sformułowania wniosku jest zgodny z przepisami o ochronie danych osobowych i zapewnia, że szkoła otrzyma wyłącznie informację potwierdzającą uczestnictwo w terapii, bez naruszenia prywatności ucznia.

Ochrona prywatności to Twoje prawo

Korzystanie z pomocy terapeutycznej nie powinno być powodem do obaw ani wstydu. Każda osoba ucząca się ma prawo do leczenia i do dyskrecji. Ośrodek dla narkomanów we Wrocławiu nie ujawnia żadnych danych bez zgody pacjenta i pomaga w przygotowaniu dokumentów zgodnych z przepisami.

Świadome zarządzanie informacjami o swoim leczeniu to ważny element dojrzałości i odpowiedzialności za własne zdrowie. Odpowiednio sformułowane zaświadczenie pozwala zachować prywatność, a jednocześnie umożliwia spokojny powrót do nauki i budowanie nowego etapu życia w trzeźwości.